نشانی نادرست آشوب
چهار نکته فرامتن درباره فیلم کاظم راست گفتار که این روزها بر پرده سینماها است.
حدود یک سال پیش تیزر فیلم «آشوب» در ضمیمه فیلم و سریال های شبکه خانگی و چند سایت منتشر شد؛ تیزری خوشحال و سر حال که با دیدن آن گمان می رفت کاظم راست گفتار بهترین و پخته ترین فیلمش را ساخته. نماهای تهران قدیم،کافه ها، لاله زار و آوازهای خاطره انگیز آن ، ذهن را قلقلک می داد تا بدانیم نتیجه چه شده. از آن طرف راست گفتار در فیلم آخرش یک گام جلو آمده بود و «چک» جبران فیلم های نه چندان موفق«عروس خوش‌قدم»،«نقاب»،«پسر تهرانی»و«زنان ونوسی،مردان مریخی» را می کرد. دستپخت او در «آشوب» اما باب طبع نشده و خبری از ادعاهایی که پوستر و تیزر می کند، در فیلم نیست. مقدمه فیلم با تیزرها تقریبا همخوانی دارد ولی پس از چند دقیقه مشتش باز می شود.
کدام ستاره؟
«پرستاره ترین فیلم سینمای ایران». این شعار تبلیغی فیلم «آشوب» است که هم در تیزر مورد استفاده قرار گرفته و هم پوستر. البته برای کشف این که 19 بازیگر محترم فیلم ستاره نیستند، حتما نباید به سینما رفت و فیلم را دید. خود بازیگران هم می دانند ستاره تعریف و مختصاتی دارد که آن ها دربر نمی گیرد. کوروش تهامی،لیلا اوتادی،یکتا ناصر،فرهاد آییش،داریوش کاردان،آتیلا پسیانی،همایون ارشادی،داریوش فرهنگ، شهره لرستانی، محمدرضا هدایتی، رامین ناصرنصیر، امیرحسین صدیق،نیما فلاح،حبیب دهقان‌نسب،ارژنگ امیرفضلی، فخرالدین صدیق‌شریف ،آشا محرابی،نادر سلیمانی و سعید امیرسلیمانی بازیگران قابل احترامی هستند ولی اطلاق ستاره بر آن ها صرفا در حد یک شعار تبلیغی است. فارغ از ارزشگذاری و قضاوت کارنامه بازیگران «آشوب»، می دانیم که خیلی ها بازیگران خوبی هستند ولی ستاره بحساب نمی آیند. در عوض بسیاری از ستاره ها بازیگران خوبی نیستند و آن چه آن ها را دارای جایگاه کرده، آداب قواعد ستارگی است. این دسته، نام شان فرارتر از یک فیلم (و یا هر اثر هنری) است و به تنهایی باعث کشیده شدن مردم به سینما (و یا هر اتفاق هنری) می شود.
آدرس عجیب تیزر و پوستر
در تیزر اولیه فیلم كه از بقیه هم پرتكرارتر است، علاوه بر عنوان«پرستاره ترین فیلم سینمای ایران»، چند جمله توصیفی بکار رفته و به صحنه های مهم «آشوب» کات خورده. تیزر خیلی خوب می تواند مخاطب را ترغیب به تماشای فیلم کند و به او وعده یک فیلم موزیكال سرحال بدهد:«فیلمی متفاوت با هر آن چه تاکنون بر پرده سینما دیده اید؛ داستانی جذاب و پرکشش به همراه ترانه هایی ماندگار که قلب و روح انسان را تسخیر می کنند.» بعد از این جمله، ترانه«سوخت همه خرمنم » و «الهه ناز» می آید. در ادامه قول داستانی جذاب می دهد که جملات فرهاد (کوروش‌تهامی) از ابراز عشق به دو بانو پشت آن قرار گرفته.«آشوب، همراه با لحظاتی دلنشین و خاطره انگیز » نریشن بعدی تیز است و همزمان تئاتر لاله زار نشان داده می شود و سوت و کف مردم و آواز روحوضی پشت بند آن است. این موارد در فیلم هست منتهی نه با ضرباهنگ و غلظتی که تیزر نوید می دهد. همان ابتدا داشته های فیلم تمام می شود و بعد از داستان به مسیر دیگری می رود.
بازیگری که نیست
سهم آشا محرابی برغم حضور فعال در تبلیغات فقط سه نما است. كاظم راست گفتار می گوید:«آشا محرابی در «آشوب» خیلی خوب بازی كرده. قصه فیلم حدود 270 دقیقه است كه الان 100 دقیقه اش را در سینما می بینید. ان شاءالله بعد از اكران فیلم یك سریال شش قسمتی از آن در شبكه نمایش خانگی پخش می شود كه پروانه نمایش آن را گرفته ایم و در نسخه سریال، بازی خانم محرابی را مفصل می بینید. تصمیم ما این بود كه ابتدا سریال را توزیع كنیم و بعد فیلم اكران شود اما بخاطر حواشی شبكه نمایش خانگی تصمیم مان را عوض كردیم. حتی مجوز پخش سریال را گرفته ایم. البته دلیل این كه بازی آشا محرابی در فیلم كم شد بخاطر الزام قصه است وگرنه ارادت ویژه خدمت ایشان داریم.» پس چرا آشا محرابی در پوستر بُلد است و كنار بازیگران اصلی فیلم قرار گرفته؟ ؟«هم دلجویی بود و هم خواستیم برای نسخه سریال «آشوب»كد بدهیم؛هم وقتی پوستر چاپ شد هنوز تدوین نهایی انجام نشده بود و بازی شان كم نشده بود.» این یک اتفاق فرامتنی است و به هر حال کارگردان باید در پوستر عکس آشا محرابی را به عنوان بازیگر اصلی استفاده نمی کرد.
موزیکال؟ نه؟
اشاره کردیم که بخشی از تیزر فیلم روی موزیکال بودن«آشوب» تاکید دارد:«داستانی جذاب و پرکشش به همراه ترانه هایی ماندگار که قلب و روح انسان را تسخیر می کنند.» در جای دیگر تیزر به آواز اشاره می شود اما داستان نه تنها «دلنشین و خاطره انگیز» نیست که خسته کننده است و آواز ها هم ارتباطی منطقی با پایه اولیه داستان ندارند . فیلم کنایه واره ای است به بنیان های سست سیاست در جهان سوم و البته ایران که حرفش در ذیل قصه ای کند و بی منطق هدر می رود.
